Ανθούσα - Ματσούκι, Αύγουστος 2008
Η διαδρομή Ανθούσα - Ματσούκι ξεκινά με την ανάβαση στον Μπάρο (δείτε και τη διαδρομή Ανθούσα-Καλαρρύτες) και συνεχίζει αριστερά το δρόμο για Ματσούκι (περίπου μιάμιση ώρα ασφαλτοστρωμένης διαδρομής). Η θέα προς Καλαρρύτες - κοιλάδα Άραχθου - Πράμαντα είναι εξαιρετική, απολαύστε την όμως με σηκωμένο το χειρόφρενο!!! Για μας τους Τζουρτζιώτες είναι και ιδιαίτερης σημασίας καθώς νιώθουμε ότι πατάμε την πίσω μεριά των δικών μας βουνών και ψάχνουμε συνέχεια με το μάτι να αναγνωρίσουμε τον Καταραχιά και τους 5 Πύργους.
 Η ανάβαση προς τον Μπάρο ... |
 ... προσφέρει μαγευτικές εικόνες ... |
 ... τελευταίες στροφές ... |
 ... λίγο πριν τον αυχένα στα 1900μ. |
 Μετά τον Μπάρο, οι εικόνες αλλάζουν ... |
 ... τα βουνά της Ηπείρου μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι ... |
 ... βουνά πάνω στα βουνά. |
 Ο δρόμος για Ματσούκι ξεχωρίζει αριστερά ... |
 ... ενώ δεξιά κάπου στην άκρη οι πετρόκτιστοι Καλαρρύτες ένα με την πέτρα ... |
 ... λίγο πιο κει το βλέμμα και να η κοιλάδα του Άραχθου ... |
 ... λίγο ακόμα αριστερά και η σκέψη στον Καταραχιά. |
 Κατηφορίζοντας πιο κάτω, το τοπίο ημερεύει ... |
 ... το Ματσούκι αχνοφαίνεται στο βάθος ... |
 ... πλησιάζοντας πιο κοντά ... |
 ... φτάσαμε ! |
|
Το Ματσούκι, ένα βλαχοχώρι των Τζουμέρκων, είναι κατά κάποιον τρόπο το 'δίδυμο' χωριό της Τζούρτζιας, κοιτώντας στο χάρτη την Πίνδο, στα αριστερά είναι χτισμένο το Ματσούκι και στα δεξιά η Τζούρτζια. Εκτός από τα ίδια βουνά, τα δυο χωριά μοιράζονται την βλάχικη παράδοση και μια κοινή πορεία μέσα στην ιστορία.
Οι Ματσουκιώτες χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν τη βλαχόστρατα Ματσούκι - Τζούρτζια για τις μετακινήσεις τους από και προς τα χειμαδιά. Το τελευταίο κονάκι το έκαναν στο Λάκωμα (Λα Νουτσ). Ακόμη και σήμερα πολλοί κατοικούν στα πεδινά της Θεσσαλίας και οδηγούν προς τα εκεί μέσω της διαδρομής Ματσούκι - Μπάρος - Ανθούσα - Τρία Ποτάμια.
Επί χρόνια και μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του '60, κατά τα τέλη Αυγούστου έρχονταν στην Τζούρτζια ραφτάδες Ματσουκιώτες (Ευάγγελος Μακρής, Στραγάλης, Νάκας) και έμεναν 30-40 μέρες στο χωριό ράβοντας μάλλινα παντελόνια, μαλιώτες (παλτά), γυναικείες ζακέτες και ό,τι άλλο χρειάζονταν οι οικογένειες. Επίσης Ματσουκιώτες μαραγκοί διέμεναν όλο το καλοκαίρι στην Τζούρτζια επιδιορθώνοντας τα σπίτια.
Επίσης, οι Τζουρτζιώτες κάθε Δεκαπενταύγουστο ξεκινούσαν για προσκύνημα στη Μονή της Βύλιζας. Το βράδυ της προηγούμενης μέρας ανέβαιναν στα μαντριά, διανυκτέρευαν εκεί και με το ξημέρωμα κατέβαιναν στο Ματσούκι για να επισκεφτούν τη Μονή (συνολικά, μια διαδρομή 7-8 ωρών).
Επιθυμία πολλών κατοίκων και των δυο χωριών είναι η (επανα-)σύσφιξη των σχέσεων με διάφορους τρόπους. Ενδεικτικά, κάποιες ιδέες προς τη ΦΑΤΑ θα ήταν να αναλάβει την αναβίωση του προσκυνήματος των Τζουρτζιωτών στη Μ. Βύλιζας, να προσκαλέσει τους συλλόγους και το χορευτικό των Ματσουκιωτών στο Αυγουστιάτικο αντάμωμα της Τζούρτζιας, να προτείνει την αδελφοποίηση των δυο χωριών κ.α.
 Μέρος του χωριού ... |
 ... η εκκλησία νεόκτιστη, η παλιά είχε πληγωθεί από τον σεισμό του 1967 ... |
 ... άποψη της πλατείας ... |
 ... κάτω από την πλατεία στο μαντάνι ... |
 ... πλένονται οι βελέντζες. |
 Το μονοπάτι για την Βύλιζα ... |
Η Μονή Βύλιζας είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, κατά την παράδοση κτίστηκε στους μεσοβυζαντινούς χρόνους, τα σημερινά κτίρια είναι πριν τα τέλη του 17ου - αρχές 18ου αιώνα. Σώζονται τοιχογραφίες εξαιρετικής τεχνοτροπίας στο καθολικό, μια σειρά από κελιά γύρω από την ορθογώνια αυλή, η στέρνα και το παρεκκλήσι του Ιωάννη του Πρόδρομου το οποίο ήταν και το οστεοφυλάκιο της Μονής και είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες από σκηνές των μαρτυρίων. Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκάλεσε η μορφή του Ανελεήμονα Χάρου, εξαιρετικά σπάνια παράσταση. Η ονομασία Βύλιζα προέρχεται από το λατινικό vigile (φυλάω, φύλακας, βιγλάτορας) και αποδίδει με σαφήνεια τη θέση του μοναστηριού πάνω από τη χαράδρα του Ματσουκιώτικου σε υψόμετρο 1050μ.
Οι κάτοικοι του χωριού επιδίδονται με ζήλο σε ένα πολύ αξιόλογο έργο, αφενός επισκευάζοντας το κακοτράχαλο μονοπάτι, μήκους 2 χλμ, σε γκαλντερίμι με προστατευτικό τοιχείο και σκαλιά (όπου χρειάζεται) και αφετέρου συντηρώντας και επεκτείνοντας τους βοηθητικούς χώρους της Μονής, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα φιλοξενίας των προσκυνητών. Τα ιερά κειμήλεια της Μονής (εικόνες, βημόθυρο από ελεφαντοστό, χειρόγραφα 14-15ου αιώνα κ.α.) φυλάσσονται σε μουσείο μέσα στο χωριό. Σημαντικό έργο η πλακόστρωσή του μονοπατιού ... |
 ... παλιότερα σε κάποια σημεία ήταν αρκετά επικίνδυνο ... |
 ... μετά από σχεδόν μισή ώρα πεζοπορίας ξεπροβάλει η Μονή ... |
 ... η οποία αναστηλώνεται ... |
 ... με την φροντίδα των χωριανών ... |
 ... η αυλή από ψηλά. |
| Με τον Δάσκαλο κ. Θανάση Μακρή που μας ξενάγησε. Ο πατέρας του ο Ευάγγελος Μακρής ερχόνταν ράφτης στην Τζούρτζια. Το Μάρτιο 2003, συμμετείχε μαζί με άλλους Ματσουκιώτες σε επίσκεψη στη Τζούρτζια - ανταπόδωση του καθιερωμένου προσκυνήματος των Τζουρτζιωτών στη Μ. Βύλιζας και κατόπιν έγραψε σχετικό αφιέρωμα στην εφημερίδα Πρωινός Λόγος. |  |
Σημείωση: Στις 26 Ιουλίου 2013 οργανώθηκε από τη ΦΑΤΑ επιστημονική ημερίδα στην οποία μεταξύ άλλων ομιλητών ήταν και ο Θανάσης, ο οποίος και συγκίνησε όλους τους παρευρισκόμενους με τον θερμό του λόγο. Την επόμενη μέρα 27 Ιουλίου 2013 έγινε και η αδελφοποίηση των ιστορικών συλλόγων των δυο χωριών, της ΦΑΤΑ με τον Πολιτιστικό και Μορφωτικό Σύλλογο Ματσουκίου Ιωαννίνων η Βύλιζα.